Żywopłoty

Jesień jest idealną porą na założenie żywopłotu z roślin liściastych. Od połowy października możemy sadzić rośliny ‘z gołym korzeniem’, które są bardzo tanie i kupuje się je na pęczki. Dobrze o tym pamiętać, gdyż na żywopłot potrzebujemy zwykle dość dużą ilość roślin. Należy jednak zwrócić uwagę na jakość roślin, aby korzenie nie były uschnięte, sadzonka w miarę rozgałęziona, a roślina wyglądała zdrowo.

Na początku czeka nas decyzja, jakiego typu żywopłot chcielibyśmy posadzić – formowany czy naturalny, swobodny. Wszystko zależy od charakteru ogrodu oraz tego czy planujemy (mamy czas, narzędzia i wiedzę) często go przycinać.

Żywopłoty formowane

Żywopłot formowany pasuje do ogrodów nowoczesnych, geometrycznych czy historyzujących, świetnie się też sprawdza, gdy na działce mamy niewiele miejsca. Wiąże się z nim jednak konieczność częstszej pielęgnacji i regularnego cięcia, aby zachował piękny kształt przez długi czas.

Żywopłot bukowy jesienią

Żywopłot grabowy latem

Gatunki krzewów na żywopłoty muszą dobrze znosić częste cięcie. Najlepiej sprawdzają się na niższe żywopłoty (do 1 m):

• berberysy (Berberis thunbergii/koreana) – małe wymagania glebowe, piękna kolorystyka jesienna
• bukszpany (Buxus sempervirens) – znoszą zacienienie, rosną bardzo powoli, mało odporne na mrozy
• ligustry (Ligustrum vulgare) – odporność na suszę i cień, ale preferują stanowiska słoneczne, mało atrakcyjne zimową porą
• irga lśniąca (Cotoneaster lucidus) – małe wymagania glebowe, gleby lekkie przepuszczalne, jesienią dekoracyjne, pomarańczowe owoce, stanowisko słoneczne
• tawuły (Spiraea sp.) – małe wymagania glebowe, światłożądne, odporne na mrozy
• ogniki (Pyracatha sp.) – preferują stanowiska słoneczne, wrażliwe na silne mrozy, dekoracyjne owoce
• pięciorniki (Potentilla fruticosa) – bardzo odporne na suszę, stanowiska słoneczne, małe wymagania glebowe, odporność na mrozy
• cis (Taxus baccata) – iglasty, gleby świeże, wapienne, cieniolubny, nie całkiem mrozoodporny, można przesadzać nawet starsze egzemplarze (zwarta bryła korzeniowa)

Na wyższe proponowane są gatunki drzewiaste:

• graby (Carpinus betulus) – znoszą cień, gleby żyzne, świeże, lekko wapienne, zaschnięte liście pozostają do wiosny, dając wrażenie osłonięcia
• buki (Fagus sylvatica) – znoszą cień, gleby żyzne, dobrze napowietrzone, nie znoszą silnych mrozów, zaschnięte liście pozostają do wiosny, dając wrażenie osłonięcia
• klon polny (Acer campestre) – znosi cień, odporny na suszę, brak wymagań glebowych, kwiaty miododajne

Gdy już wybierzemy gatunek, przychodzi czas na sadzenie. Na początku należy przygotować podłoże, pozbyć się chwastów i jeśli ziemia nie jest urodzajna, przekopać ją z kompostem. Jeśli kupiliśmy sadzonki z gołym korzeniem, to należy je namoczyć na 2-3 godziny w wiadrze, jeśli mamy rośliny w doniczkach zanurzyć całe doniczki. Formowane żywopłoty najlepiej sadzić w dwóch rzędach naprzemiennie, co 25-30 centymetrów, aby posadzić rośliny prosto, dobrze pomóc sobie rozciągniętym sznurkiem. Po posadzeniu podlewamy obficie i przysypujemy rabatę korą, by zapobiec nadmiernemu parowaniu. Przycinamy od razu po posadzeniu na wysokość 20-30 centymetrów, nawet jeśli rośliny są duże – to pomoże sadzonkom rozkrzewić się i zagęścić żywopłot od spodu (jeśli sadzimy jesienią, można z tym poczekać do wczesnej wiosny). Potem w czerwcu znów skrócić nowe przyrosty, ostatnie cięcie wykonać w drugiej połowie lata. Gdy żywopłot osiągnie wymagane rozmiary, korygujemy jego kształt, tnąc nawet co miesiąc.

Cięcie żywopłotu

Żywopłoty nieformowane

Tego typu żywopłoty są bardzo malownicze, dają możliwość zestawiania kilku gatunków, ukazują naturalną sylwetkę roślin, pełne kwitnienie. Jednak wymagają znacznie większej powierzchni na działce, gdyż rośliny dorastają do swoich naturalnych rozmiarów, w zależności od gatunku często 3-4 metrów szerokości. W tym przypadku można stworzyć kompozycję z kilku gatunków, co pozwoli urozmaicić żywopłot. Należy jednak unikać dużej ilości roślin o ciemnych, czerwonych liściach, gdyż może wprowadzać to mroczny nastrój. Unikajmy także zestawień zbyt krzykliwych, naprzemiennych (na zmianę rośliny o ciemnych i jasnych liściach), gdyż może to być zbyt rażące w odbiorze. Najlepiej stworzyć kompozycję z większej ilości danego gatunku, przeplatając je czasem z roślinami kwitnącymi w innym terminie.

Żywopłoty nieformowane liściaste są wspaniałym schronieniem dla ptaków i pożytecznych w ogrodzie owadów oraz rezerwuarem pyłków dla pszczół. Przynoszą więcej korzyści dla przyrody niż popularne żywopłoty iglaste np. z żywotników (Thuja sp.), szybciej rosną i osłaniają nas kiedy tego potrzebujemy, bo spędzamy czas na tarasie, czyli wiosną i latem. A zimą, gdy w ogrodzie raczej nie przebywamy, mogą cieszyć nas kolorem pędów czy pozostałymi liśćmi (derenie czy buki).

Żywopłot nieformowany z tawuły

Sadzenie przebiega w sposób analogiczny jak w przypadku żywopłotów formowanych, jednak odległości miedzy roślinami są nieco większe, w zależności od gatunków i rozmiarów jakie przybierają w naturze.

Najpopularniejsze gatunki stosowane na żywopłoty nieformowane:

• derenie (Cornus sp.) – tolerancyjne co do gleby i światła, ale najlepiej rosną na glebach świeżych i wilgotnych, na stanowisku słonecznym, odporne na mrozy, dekoracyjne pędy zimą
• jaśminowce (Philadephus sp.) – dobrze znoszą zacienienie, gleby przeciętne, ale wtedy mniej kwitną, odporne na mrozy
• forsycje (Forsythia sp.) – miejsca słoneczne, gleby świeże, kwiaty miododajne, wczesne
• głogi (Crataegus sp.) – małe wymagania glebowe, wczesny rozwój liści na wiosnę
• pięciorniki (Potentilla fruticosa) – bardzo odporne na suszę, stanowiska słoneczne, małe wymagania glebowe, odporność na mrozy
• bez czarny (Sambucus nigra) – małe wymagania glebowe, owoce chętnie zjadane przez ptaki, roślina lecznicza
• bez lilak (Syringa vulgaris) – gleby świeże, żyzne, ale dość odporny na suszę, odporność na mróz, stanowiska słoneczne, dobrze znoszą przesadzanie, nawet w starszym wieku
• ałycza (Prunus cerasifera) – odporna na suszę, pięknie kwitnie, schronienie dla ptaków
• tarnina (Prunus spinosa) – małe wymagania glebowe, stanowisko słoneczne, bardzo ciernista, schronienie dla ptaków
• tawuły (Spiraea sp.) – małe wymagania glebowe, światłożądne, odporne na mrozy
• pęcherznice (Physocarpus opulifolius) – gleby zyzne i świeże, dekoracyjne kwiatostany, kwiaty miododajne, zimą sylwetka mało atrakcyjna

Anna Domańska-Maksymowicz